Cyfrowe zmęczenie wzroku - czym jest, objawy i profilaktyka

W dzisiejszych czasach korzystanie z ekranu komputera, smartfona czy tabletu to codzienność większości z nas. Ekrany towarzyszą nam w pracy, w szkole i w czasie wolnym. Niestety, lekceważąca postawa przyjmowana wobec urządzeń cyfrowych, którą wykazuje wiele osób – zwłaszcza młodych – doprowadza do problemów związanych z widzeniem, które przez lekarzy często określane są już epidemią XXI wieku. Dziś tłumaczymy, czym jest cyfrowe zmęczenie wzroku i jak skutecznie się przed nim uchronić.

Co to jest cyfrowe zmęczenie wzroku?

Cyfrowe zmęczenie wzroku (ang. digital eye strain), określane także jako syndrom widzenia komputerowego (ang. computer vision syndrome) to grupa dolegliwości dotykających osoby często korzystające z urządzeń cyfrowych takich jak komputery, tablety, smartfony. Szacuje się, że cyfrowe zmęczenie oczu może dotyczyć nawet 40-90% użytkowników urządzeń z ekranami.

Warto jednak podkreślić, że cyfrowe zmęczenie wzroku samo w sobie nie jest klasyfikowane jako choroba. U konkretnych osób może objawiać się ono innymi symptomami, które uzależnione są od częstotliwości używania urządzeń elektronicznych, jak i sposobu, w jaki są one stosowane. Sprawia to, że dolegliwości spowodowane cyfrowym zmęczeniem wzroku bardzo łatwo jest przeoczyć, a także pomylić z innymi kłopotami zdrowotnymi.

Skąd się wzięło CZW?

Warto wiedzieć, że cyfrowe zmęczenie wzroku to termin stosunkowo nowy, który pojawił się wraz z popularyzacją urządzeń z ekranami. W ostatnich dekadach spopularyzowała się również praca biurowa, która wymaga używania komputerów przez wiele godzin dziennie. Niestety, sprawia to, że u wielu osób wystąpienie objawów cyfrowego zmęczenia oczu jest po prostu kwestią czasu.

Statystyki wskazują, że współcześnie aż 90% użytkowników urządzeń cyfrowych spędza przed nimi 2 i więcej godzin dziennie. 60% używa ich przez minimum 5 godzin, z kolei 30% - ponad 9 godzin dziennie! To między innymi z tego powodu lekarze od lat alarmują o epidemii chorób oczu i wad refrakcji, których liczba zaczęła dynamicznie wzrastać wraz z popularyzacją smartfonów, tabletów, komputerów.

Czynniki wpływające na CZW (DES)

Co dokładnie powoduje zmęczenie wzroku podczas używania urządzeń elektronicznych? W pierwszej kolejności na tapet należy wziąć światło niebieskie, które emitowane jest przez ekrany. To właśnie ono w dużej mierze powoduje uczucie suchości oczu i zmęczenia. Poważniejsze dolegliwości związane ze światłem niebieskim to także zaburzenie rytmu dobowego spowodowane hamowaniem wydzielania melatoniny, jak również uszkodzenie siatkówki i zwyrodnienie plamki żółtej. Badania wskazują, że niebieskie światło ekranów urządzeń cyfrowych może przyczyniać się do rozwoju wady wzroku.

Kolejną kwestią jest sposób, w jaki czytamy, stosując urządzenia elektroniczne. Używając laptopa czy smartfona, kąt patrzenia różni się od tego, który dotyczy czytania z książki. Nie bez znaczenia jest tutaj także tendencja to używania ekranów z bliskiej odległości, niewłaściwie dopasowana czcionka. Nieodpowiednia odległość oczu od ekranu może powodować zaburzenia akomodacji, co często przyczynia się do rozwoju krótkowzroczności u dzieci i młodzieży.

Należy nadmienić, że na problemy z widzeniem u osób pracujących biurowo wpływ mają nie tylko monitory urządzeń cyfrowych. Do cyfrowego zmęczenia wzroku przyczyniają się także warunki panujące w pomieszczeniach – sztuczne światło, klimatyzacja lub ogrzewanie.

Symptomy cyfrowego zmęczenia wzroku

Jakie są najczęstsze symptomy cyfrowego zmęczenia wzroku? Możesz je podejrzewać, jeśli zauważasz u siebie:

• Suchość oczu, zaburzona stabilność filmu łzowego,
• Bóle głowy,
• Zaczerwienienie oczu,
• Ogólny dyskomfort odczuwany po długotrwałej pracy przy komputerze,
• Słabsza ostrość widzenia pod koniec dnia.

Pamiętaj jednak, że objawy związane z cyfrowym zmęczeniem mogą dotyczyć także innych dolegliwości. Aby mieć pewność, że kłopoty związane są właśnie z syndromem widzenia komputerowego, odwiedź gabinet okulisty lub optometrusty i wykonaj niezbędne badanie wzroku.

Jakie kroki zarekomenduje specjalista, jeśli stwierdzi u Ciebie CZW? Najczęstsze postępowanie w takim wypadku obejmuje:

• Stosowanie kropli nawilżających poprawiających jakość filmu łzowego(upewnij się, że wybrany preparat to bezpieczny wyrób medyczny),
• Częstsze mruganie, dzięki czemu powierzchnia oka pozostaje nawilżona,
• Regularne przerwy od patrzenia w ekran,
• Ćwiczenia wzroku,
• Stosowanie urządzeń cyfrowych zgodnie z instrukcją użytkowania.

Profilaktyka cyfrowego zmęczenia wzroku

Możesz zrobić wiele, by uchronić się przed cyfrowym zmęczeniem wzroku. Oto kilka porad, które powinna przyswoić sobie każda osoba korzystająca z ekranów!

Ochronne okulary z filtrem światła niebieskiego

Bardzo dobrym sposobem na zapobieganie cyfrowemu zmęczeniu wzroku jest stosowanie okularów do komputera (często określane jak tzw. „zerówki”), które są wyposażone w filtr światła niebieskiego. Zadziałają one jak tarcza, która zredukuje nadmiar szkodliwego światła docierającego do Twoich oczu, zmniejszając ryzyko uszkodzeń i zmęczenia. Takich okularów możesz używać także, oglądając telewizję, czy korzystając ze smartfona. Jeśli natomiast masz wadę wzroku i pracujesz przy monitorze, szkła z warstwą ochronną to absolutna konieczność!

Higiena pracy

Często bagatelizowaną kwestią jest sposób organizacji pracy przy ekranie. Tymczasem ma ona ogromne znaczenie dla poczucia komfortu widzenia, jak również zdrowia Twoich oczu. Pracując cały dzień przy monitorze, powinieneś starannie zaplanować swoje stanowisko oraz zadbać o to, by warunki pracy były jak najmniej szkodliwe dla wzroku.

• Pamiętaj o odpowiednim oświetleniu – ekran monitora nie powinien być jedynym źródłem światła w okolicy. Ustaw biurko w okolicach okna, by zapewnić sobie dostęp do światła naturalnego. Zadbaj także o odpowiednie oświetlenie sztuczne, najlepiej o ciepłej lub neutralnej barwie.
• Monitor powinien być ustawiony idealnie na linii wzroku, nie niżej, ani nie wyżej. Jeśli chodzi o odległość ekranu od oczu, powinna wynosić ona 50-70 cm. Unikaj także używania telefonów i tabletów w bliskich odległościach; postaraj się odsunąć je od oczu na odległość taką, jak książkę lub gazetę.
• Klimatyzacja i ogrzewanie mogą wysuszać powietrze w pomieszczeniu. Aby temu zapobiec, warto zainwestować w nawilżacz powietrza.

Ćwiczenia wzroku

Pracując z urządzeniami cyfrowymi, warto robić częste i regularne przerwy, które poświęcisz na wykonywanie prostych ćwiczeń wzroku. Dzięki nim poprawisz pracę akomodacji oka, tym samym je relaksując.

Jak zatem najlepiej ćwiczyć wzrok? Stosuj zasadę 20/20/20, czyli co 20 minut przez 20 sekund popatrz na 20 stóp (około 6 metrów). Spowoduje to rozluźnienie napiętej akomodacji i poprawi jakość widzenia i samopoczucie.

Lekarze okuliści często podkreślają również znaczenie kolorów dla komfortu widzenia. Dowiedziono, że zieleń działa na nasze oczy kojąco, dlatego podczas przerw w pracy warto wyjrzeć za okno i skupić się na podziwianiu natury.

Zmiana ustawień ekranu

Niestety, niewiele osób pracujących przy monitorze zapoznaje się dokładnie z jego instrukcją używania. Warto pamiętać, że ekrany komputerów pozwalają na szeroką personalizację, chociażby ciepłoty kolorów. Jak już wiesz, te zimne, a w szczególności wpadające w odcienie niebieskiego, nie są zdrowe dla wzroku. Zmień ustawienia tak, by kolorystyka ekranu była odrobinę cieplejsza.

W sieci znajdziesz także wiele programów, które automatycznie dostosowują kolory ekranu do aktualnej pory dnia. Inną opcją są specjalne filtry na monitory, które działają nieco podobnie jak okulary ochronne.

Odpowiednie krople do oczu

Jeśli w związku z cyfrowym zmęczeniem oczu dokucza Ci ich suchość, poproś okulistę o rekomendację dobrych kropli do oczu. Te przypominające prawdziwy film łzowy skutecznie je nawilżą, zapobiegną zaczerwienieniu i uczuciu piasku pod powiekami. Pamiętaj, aby zapoznać się dokładnie z instrukcją używania lub etykietą kropli – nawet te naturalne powinny być stosowane w odpowiednich ilościach.

Czas na świeżym powietrzu

Poza pracą postaraj się spędzać jak najwięcej czasu w okolicznościach natury. Codzienne spacery przysłużą się zdrowiu całego organizmu, a więc i Twoich oczu. Kontakt z naturą pozwoli je zrelaksować i dotlenić.

Badania okulistyczne lub optometryczne u specjalisty

Pamiętaj także o regularnym odwiedzaniu okulisty lub optometrysty bez względu na to, czy dokuczają Ci objawy widzenia komputerowego, czy nie. Praca z monitorem coraz częściej prowadzi do rozwoju lub pogłębienia wad wzroku, dlatego każda osoba ją wykonująca powinna widywać się ze specjalistą od zdrowia wzroku co najmniej raz do roku. Badanie u specjalisty pozwoli w porę wykryć nieprawidłowości i wdrożyć skuteczną korekcję.

Przed cyfrowym zmęczeniem wzroku w dzisiejszych czasach trudno się ustrzec, jednak nie jest to niemożliwe. Odpowiednia higiena korzystania z urządzeń cyfrowych i kontrole okulistyczne pomogą Ci w zachowaniu komfortu widzenia na długi czas.