Uraz oka - Jakie są rodzaje urazów i jak je leczyć?

Ludzkie oczy są niezwykle wrażliwymi organami, które są narażone na różnorodne urazy. Z pewnością każdy z nas choć raz doświadczył nieprzyjemnego uczucia, gdy coś wpadło nam do oka; niektóre urazy mogą być jednak znacznie poważniejsze i wymagać szybkiej reakcji. Znajomość rodzajów urazów oka i sposobów ich leczenia ułatwi właściwe postępowanie w razie wypadku. Przyjrzyjmy się bliżej, jakie są typy urazów oka, jak je rozpoznać i co zrobić, gdy Ciebie lub kogoś z Twoich bliskich spotka podobny problem!

Rodzaje urazów oka

Urazy oka mogą przybierać różne formy, w zależności od przyczyny i mechanizmu uszkodzenia. Możemy je podzielić na kilka głównych kategorii:

Mechaniczne urazy oka

Są to urazy spowodowane bezpośrednim działaniem siły fizycznej, np. uderzeniem, upadkiem, czy też przypadkowym wbiciem ciała obcego do oka. W skrajnych przypadkach może dojść nawet do uszkodzenia oczodołu. Mogą prowadzić do uszkodzenia, a nawet pęknięcia gałki ocznej. Na tego typu urazy narażone są najczęściej dzieci.

Chemiczne urazy oka

Powodowane są przez kontakt oka z substancjami chemicznymi, takimi jak kwasy, zasady, detergenty czy inne drażniące chemikalia. Substancje penetrujące gałkę oczną mogą doprowadzić do problemów takich, jak erozja rogówki, a nawet utrata wzroku.

Urazy termiczne

Wynikają z narażenia oka na działanie ekstremalnych temperatur. Przykładem takiego urazu oka jest poparzenie gorącą parą wodną.

Urazy związane z promieniowaniem

Ta grupa obejmuje uszkodzenia oka spowodowane nadmiernym narażeniem na promieniowanie ultrafioletowe. Nie każdy wie, że podobnie jak skóra, oko na skutek zbyt agresywnej ekspozycji na działanie słońca może zostać poparzone. Może wówczas dojść do poważnego uszkodzenia tkanek oka. Symptomem podrażnienia oka przez słońce jest np. światłowstręt.

Urazy oczu związane z ciałami obcymi

Urazy gałki ocznej mogą powstać także, gdy do oka dostanie się ciało obce, takie jak kurz, piasek, drzazgi czy inne drobinki. Specyficznymi objawami urazu są wówczas łzawienie, zaczerwienienie oraz dyskomfort.

Mechaniczny uraz oka - jak go leczyć?

Mechaniczne urazy oka to jedne z najczęściej spotykanych urazów. Mogą przyjmować jedynie formę drobnych otarć, ale także poważniejszych uszkodzeń, takich jak głębokie uszkodzenia rogówki.

• Gdy wystąpi niewielki uraz nabłonka rogówki, pierwszym krokiem jest przemycie oka czystą wodą lub solą fizjologiczną. Unikaj pocierania oka, ponieważ może to pogorszyć stan. Jeśli odczuwasz ból lub dyskomfort, możesz użyć kropli nawilżających do oczu, które przyniosą ulgę. Jeśli ból nie ustępuje lub jeśli zauważysz zaczerwienienie lub obrzęk, skontaktuj się z okulistą.
• Jeśli doszło do poważniejszego uszkodzenia, takiego jak wbicie ciała obcego, skontaktuj się z okulistą lub udaj się na pogotowie. Takie zranienia penetrujące gałkę oczną, są bardzo niebezpieczne, ponieważ mogą trwale zniszczyć strukturę oka. Pamiętaj, że próba samodzielnego usunięcia ciała obcego może spowodować poważniejsze uszkodzenia.

Chemiczny uraz oka - co należy o nim wiedzieć?

Chemiczne urazy oka są z reguły bardzo poważne i wymagają natychmiastowej interwencji. Powstają na skutek kontaktu oka z substancjami chemicznymi, które mogą powodować podrażnienie, oparzenia chemiczne, a nawet trwałe uszkodzenia tkanek oka. Jak postępować, gdy do oka dostanie się niepożądana substancja?

• Najważniejszym krokiem w przypadku chemicznego urazu oka jest natychmiastowe i obfite przemycie oka wodą. Użyj czystej, bieżącej wody i spłukuj oko przez co najmniej 15 minut. W przypadku, gdy dostęp do czystej wody jest ograniczony, można użyć soli fizjologicznej lub jakiegokolwiek dostępnego płynu o neutralnym pH.
• Nie próbuj pocierać ani dotykać oka, ponieważ może to zwiększyć ryzyko uszkodzenia.
• Po przepłukaniu oka niezwłocznie skontaktuj się z okulistą lub udaj się do najbliższego szpitala. Nawet jeśli objawy wydają się łagodne, kontakt oka z substancjami chemicznymi zawsze warto skonsultować się ze specjalistą. Może dojść m.in. do uszkodzenia nabłonka rogówki.

Kiedy udać się do okulisty?

Zdaniem specjalistów, w przypadku każdego urazu oka warto jak najszybciej skonsultować się z okulistą. Nawet jeśli uraz wydaje się niegroźny, istnieje ryzyko, że może prowadzić do poważniejszych komplikacji.

Oczywiście, warto zachować rozsądek: nie każde błahe podrażnienie oka odrobiną kurzu czy szamponu należy od razu zgłaszać lekarzowi. Udaj się do okulisty jak najszybciej, gdy:

• Odczuwasz silne dolegliwości bólowe lub trwały, niemijający dyskomfort w oku,
• Masz trudności z widzeniem lub zauważasz zmiany w polu widzenia,
• Oko jest bardzo zaczerwienione lub opuchnięte,
• Do oka dostało się ciało obce i nie możesz go usunąć samodzielnie,
• Miała miejsce ekspozycja oka na substancję chemiczną lub ekstremalną temperatury.

Pierwsza pomoc przy urazie oka

Właściwe i szybkie działanie może zapobiec poważniejszym uszkodzeniom i ułatwić dalsze leczenie. Jak udzielić sobie lub komuś pierwszej pomocy w przypadku urazów gałki ocznej?

1. Zachowaj spokój. Panika może pogorszyć sytuację.
2. Unikaj dotykania i pocierania oka. Może to tylko pogorszyć stan oka, a także spowodować, że groźne ciało obce lub substancja przedostanie się głębiej.
3. Przemyj oko wodą. To szczególnie ważne w przypadku chemicznych urazów lub wtedy, gdy występuje uczucie ciała obcego.
4. Ogranicz ruchomość oka. W przypadku poważniejszych urazów, zwłaszcza mechanicznych, staraj się unieruchomić głowę i gałkę oczną.
5. Osłoń gałkę oczną. Jeśli jest to możliwe, delikatnie przykryj oko jałowym opatrunkiem lub czystą chusteczką.

Co zrobić, kiedy ciało obce utknie w oku?

Ciało obce może spowodować liczne urazy gałki ocznej, zwłaszcza jeśli pierwsza pomoc nie zostanie udzielona we właściwy sposób. Jak postąpić krok po kroku, gdy w oku znajdzie się coś, czego w nim być nie powinno?

• Nie próbuj samodzielnie usuwać większych ciał obcych. Jeśli ciało obce jest duże, ostre lub utknęło głęboko, nie wyjmuj go sam. Może to prowadzić do poważniejszych uszkodzeń, takich jak krwotoki czy ubytek nabłonka powierzchni rogówki. Jak najszybciej zgłoś się do szpitala lub do okulisty.
• Jeśli ciało obce jest drobne (np. piasek, pył), spróbuj przepłukać oko czystą wodą lub solą fizjologiczną. Zwykle powoduje to wypadnięcie niepożądanej substancji.
• Nie pocieraj oka. Wiemy, że trudno opanować ten odruch, jednak pocieranie oka może przesunąć ciało obce głębiej do tkanek oka, co może powodować większe uszkodzenia.
• Jeśli ciało obce nie zostanie usunięte po przemyciu lub jeśli odczuwasz ból, koniecznie udaj się do okulisty lub na pogotowie. Nie zwlekaj – czas ma znaczenie!

Podsumowanie

Jak widzisz, urazy oka mogą być bardzo różnorodne – od drobnych podrażnień, po poważne uszkodzenia wymagające natychmiastowej interwencji medycznej. Sekretem zminimalizowania ryzyka trwałych uszkodzeń jest szybka i odpowiednia reakcja. Pamiętaj, że oczy są niezwykle delikatnym i ważnym narządem – zapamiętaj nasze wskazówki i wykorzystaj, gdy zajdzie taka konieczność!